SBO: Oduu fi Sochii FDG Oromiyaa Keessaa Yeroo Ammaa Irratti Kan Fuulleffate
SEENAA Y.G(2005):- "Hogganoota Qabsoo Oromoo …"| Kutaa 3ffaa
SEENAA Y.G (2005)*
Barruu kiyya har’aatti odoo hin ceenee, Qarree fi Qeerroon Oromoo, akkasumas, Ummati Oromoo Biyya keessaa, Mirga Abbaa Biyyummaa isaanii kabachisuuf, falmaa Gootummaa gaggeessaa jiranii fi wareegama kafalaa jiranitti kan boonnu, hanga lubbuun nu jirtuutti, isaan waliin dhaabbannee falmaa keenya bifa adda addaa kaa jabeessinu ta’uu mirkaneessaa, Fincillii har’aa borii jabaachaa fi babal’achaa jiru kun, Qabsoo walii galaa Ummati Oromoo gaggeessuuf taa’uu, kan akeeku waan ta’eef, hundumtuu bakka jiruu akka quba wal qabaatuu fi Bilisummaan wareegamaan qofaa akka argamtu hubatee, FALMAA IJOLLEE ISAA cinaa akka dhaabbatu waamicha lammummaa dabarsuun barbaada. Sochii kana bifa adda addaan kan utuban, sochii kana keessatti adda durummaan qawwee wayyaanee osoo hin sodaannee kan falamaa jiran, gaaffiin ijoolleen Oromoo kaasaa jiran sirriidha jettanii bifa adda addaan tan waliin dhaabbachaa jirtan, galanni keessan Bilisummaadhaa itti fufaa jechaa, kanneen garaaf jettanii murtii dabaa adda addaa Oromoo irratti dabarsaa jirtan, kittillayyoota Ijoollee kanatti dhukaasaa jirtan, Oromiyaa keessatti dhalattanii guddaattanii, isas fakkaattanii kanneen ijoollee Oromoo dabarsitanii kennaa jirtan, Oromoon yeroon gatii “Madaalawaa” isin Ummata kana irratti labsitan isinitti galagalchu ni dhufaa jechaa, gocha farrummaa kana irraa akka dhaabbattan gorsa lammummaa isiniif dhaamuun barbaada. “Balballi Walabummaa OROMIYAA fi Bilisummaa Ummata OROMOO Qeerroo fi Qarree Oromootiin saaqama yk banama.”
Barruu kiyya kutaa 3ffaattan deebi’a. Hogganoota Qabsoo Oromoo jedhee barreeffama dhiheessaa jiru ilaalchisee, karaa teessoo dhuunfaa kiyyaa kanneen yaada dansaa naa laattaniif, galata galchuun barbaada. humna waliin tarkaanfachuu barbaadu tokkof tarkaanfiin jalqabaa, hubannoo walii galaa qabaachuudha jedheen amana. Hubannoo walii gala jechuun, yaadaa fi adeemsa waa hundaa hammate, carraa jiru hundatti dhimma ba’uuf kan akeekkate, yaada Namootaa waalteessee kan sochoosudha. Kun Siyaasa keessatti hedduu barbaachisaadha. yaada walii hin gallee qabatanii waliin kufuu odoo hin taanee, yaada waliin isaan tarkaanfachiisuu danda’utti dhimma ba’uun akka danda’amu nu hubachiisa. kun ammoo, yeroo kanatti hedduu nu barbaachisa. Kaayyoon barreeffama kanaas kanuma. Hanqinaa fi jabiina jiruuf hubannoo tokko ykn walii galaa qabaannaan, rakkoon yeroo nu mudateef fala barbaachuun furmaata jennee wal hubannaan, adeemsa ofii dantaa saba ofii dursu irratti hidhanii hanga kaayyoon milkaa’uutti waliin tarkaanfachuun ni danda’ama. Kana jechuun, eessallee jiraannu, bakka fedheyyuu dhaabbannu, amma Daangaa addunyaa illee walirraa fagaannee jiraannu, waan waliin adeemsifachuu dandeenyu danuu qabna jechuudha. Bilisummaan, Namni tokko ykn muraasnii, balbala mana tokko reebaa ooleef kan argamuu miti. kan Bilisummaa dhabee hundatu balbala san reebee bansiifachuu qaba. balbala reebuun duuba kan jiru hundaa dandamachuuf dursanii of qopheessuunillee akka jiru fi hundumtuu waan jiru sirreeffachuuf hubannoo tokko qabaachuun fardiidha. Barreeffamii kutaa lamaan dhiheesse galiin ishee tanuma.
HOGGANOONNI, QABSOO UMMATA TOKKO MILKEESSUUF MURTEESSOODHA
Hogganni Qabsoo Ummata tokko,milkeessuu keessatti ga’een qabu ol aanaadha. Gabaabaatti, Qabsoon ykn Ummati Hoggana jabaa hin qabnee, Ummata wareegamaaf qofa hiriiree ta’a. Yaada kana irratti namoota hedduutu walii gala. Addunyaan illee, mata duree kana irratti ragaalee hedduu tarrisuun, haqummaa isaa jabeessiti. Nuutis gabrummaan nutti jabaachu irraa qabxii kana irra deddeebinee dubbanna. Kana irratti hubannoo waliigalaa irra ga’uuf, faallaa jecha kanaa ykn hima kanaa gadi fageessanii ilaaluun barbaachisaadha. kana jechuun, qabxiileen Jabiina Hogganummaa laaffisan akka jiranis hubachuuf nama gargaara. Fakkeenya guddaa kan ta’uu dammaqiinsa Ummataati. Biyyoonni ykn dhaaboonni siyaasaa hedduun, Ummati isaanii dafee dammaqee wal ijaaruu dadhabuu irraa, diinas, lammii isaaniis humnaan waraananii ykn fixanii bakka yaadan kan ga’an ni jiru.
Yaada Kana dhimma keenyaan wal qabsiifnee yennaa ilaalluus, yaada kutaa 2ffaa keessatti kaaseen ala waan haaraa hin jiraatu. Har’a kanan kaasu barbaadu, gara fuula duraatti waanin xiyyeeffadha. Akka qorannoo kiyyaatti, Hogganootas jennu, Qabsoos xiinxallu, Ummata Oromoos qorannu, adeemsa addunyaa keessatti of ilaallus, Sochii bifa kamiituu gaggeeffannu kan madaalamuu kana boodaa jedheen amana. ABO fi Qabsoon OROMOO waliigalaa qormaata jabaa kan seenu, ykn lakkii rakkoon jiru kana jennee qaanii malee ykn ragaa gaabbii fi komee hin qabnee kan wal irratti dhiheessinu kana booda. Kun ilaalcha kiyya ragaa hedduu waliin dhiheessuu danda’uudha. Kana booda ABO akka uffata shaqaxaa akka barbaadan fudhatanii fiiguun hin danda’amu. ABO har’aa keessa, Ilaalchi faallaas hin jiru. atakaaroon hin jiru. akka walii galaatti danqaan bifa kamiinu dhiheeffannu hin jiru. warri ilaalchaan wal fakkaanna jedhanii karaan Oromoo baasuu kan jedhanii karaa haaraa eegalaniis, sababaan dhiheeffatan hin jiru. ebaluutu na danqee kkf jedhanii waan tarrifatan hin jiru. amma hojiidhaan Ummata hiriirsuu, Qabseessuu, waan barbaadamu hundaa irratti hojjachuu, hojjachiisuu qofaadha. kanuma. Waan hanqatu Ummatatti ifa dubbatanii akka guutamu gaafachuu. Ummati akka namatti birmatuuf ammoo, waan qabatamaa argisiisuu qofaadha. Kana booda rakkoon keessa keenyaa diinatti akka hin fuulleeffanne nu dhorku hin heddummaatu. Keessa keenyatti dhibee kan ta’uu karaa irraa maqisaa deemuu qofaatu filaata keenya ta’uuf deema. Kana hundaa kan madaalu eenyullee odoo hin taanee Ummata ofiiti. Hogganni gaaffii Ummata isaa akkuma dhaggeeffatee hojjatu, Ummatis waan Hogganni isaa jedhu dhaga’uun murteessaadhaa kan jedhamu kanaafi. Kan nu eeggatu kanadha.
Hoggana ofii kan madaalu Ummata ofiiti. Addunyaan har’a kana irra jireessa fudhachaa hin jirtu.sababaan ammoo, waan hundaa keessa dantaa isaani barbaaddachuudha. Hoggana Qabsoo Oromoo addunyaan akkamiin ilaalti? Biyyoonni gurguddatan Biyyoota adda addaa keessatti sababaa adda addaan haleellaa waraanaa yennaa gaggeessan argina. Sababaa dhiheeffatan hin kaasu. Haleellaa kana booda garuu, waan isaan raawwatan kaasuun dansaadha. Yeroo baayyee Hogganoonni biyyoota adda addaa, ilaalcha warra dhihaan wal fudhachuu dhabuu irraa, humnaan isaan jijjiiruu argina. Warri humnaan waa jijjiiran kun yeroo baayyee, Hoggana Biyya bulchu humnaan ega kaasanii booda, namoonni irra kaa’aatan irra jireessi isaanii, Lammii Biyya haleelanii ta’anii, Umurii isaanii gara caalaa Biyyoota dhihaa fi kkf keessatti warra baratanii fi jiraataniidha . maaliif? Deebii isaa isinumaafan dhiisa. Biyyoonni dhihaa kun, Mootootii abbooti irree angoo irra jiraachisanii, Namni akka Biyyaa baqatu ega taasisanii booda, isa baqate kana ilaalcha ofiin cuubanii adeemsa ofii keessa galchuun waan jiraati. Adeemsi isaanii kun qabsoo Oromoo irratti hin yaadamne ykn hin yaalamnee jennee yaanna yoo ta’ee gawwummaadha. Kanaaf tarii cichoomiina Hogganootaa kana ilaalanii warra ofii barbaadan kaa’achuuf, wayyaanee waliin akka hojjatanis hubatanii, dibbee eenyuu ho’isaa akka jirru hubachuun dansaadha. hegaree keenya kan qajeelchachuu qabnu, kan hiri’ate guuttachuu kan qabnu, Dogoggora jiru sirreessuuf kan isa ilaallatu, Qabsoo Oromoof of laatee kan quuqamuu fi dhimma ofii taasifatee dantaa dhuunfaa isaa irra kan Ummataaf dursa kennuu danda’uu, Lammii Oromoo qofaadha. Hogganoonni keessan … jedhamee holollii gaggeeffamu maal akka nu irraan ga’ee bara mana ijaarrannee dubbanna. Oromoon shira baruun dirqama isaati. Oromoo amma kana heddummaatu cabsanii irratti sirbaa kaa jiran, humna dhabee odoo hin taanee, Bilisummaan barbaada jechaa garaa bal’achuu fi shira wallaaluu isaati. lammii keenyaan deebisanii nu cabsuu danda’uun, shira sadarkaa tokkoffaadha. Badiin hammaate yoo jiraate, miidiyaa irratti nama ummata kanaaf gadoode fakkaatanii dubbachuun, halgaa keessa ofii sooruu malee gonkumaa bu’aa tokko illee hin argamsiisu. Miidiyaa halgaa irratti maalan dubbadhaa? jedhanii of gaafachuu barbaachisa. anaan akka natti mul’atuutti, dhimma Oromoo ilaallatu Afaan biraan Oromootti himuun beekumsa hin jedhu. Kanaaf hojiin keenya bifa kamiitu kan golaa fi kan alaa jennee adda baafachuu haa barru.
QABSOO WALOOTTI AMANUUN MURTEESSAADHA
Qabsoo walootti amanuu jechuun, humna ta’uutti amanuu jechuudha. Humna ta’uuf ammoo, humna qaban hundaa walitti qabchuu jechuudha. Humna ta’uuf qawwee sassaabbachuu fi qabeenyaa walitti qabachuu qofaa miti. humna, dandeetti, beekumsa, qabeenyaa, toftaa, aadaa, seenaa … kkf Oromoon of harkaa qabu hundaa walitti fidanii, itti fayyadamuuf hojjachuudha. Dhalli Oromoo waan of harkaa qabutti dhimma ba’ee, Ummata isaa gabrummaa jalaa baasuuf har’a borii odoo hin jennee socha’uun barbaachisaadha. humna horachuuf qaamni tattaaffachuu qabu akkuma jiru, waan qabnutti dhimma baanee, qabsoo sabichaaf gumaacha ofii taasisuunis karaadha. amma manaatti dhufanii nu haa gaafatan ykn nu malee eessa ga’uu jedhamee bara gabrummaa lakkaawwachuun dhaabbachuu qaba. itti deemii Oabsoon akka jabaatu taasisi. amala dabeessummaa fi ofittummaa of keessaa odoo hin balleessiin ykn hin mo’iin, Bilisummaan barbaada jettee jecha qofaan bara hin lakaa’iin. Oromoo Qabsoo Manatti hin eeggatiin. Qabsootti socha’ii. Itti deemii jabeessiin. Bilisummaan lafa irra harkifattee fi Bilisummaan nurraa turtee jechi jedhuu, yeroo hundaa abdii nama kutachiisuuf carraa qabaata. Onnachuu barbaannaan, hamilee godhannee diina irratti hojjachuu barbaannaan, baroota gabrummaa jala jirru lakkofnee, laafinni kun kan eenyuti? jennee of qeequutu fala nu fida.
Qabsoon Oromoo har’a Ilaalcha siyaasaa ykn Biyya keessaa fi alatti wal irraa fagaatee kan jiru haa fakkaatu malee, har’aa wal tumsuun ala filmaati tokko illee akka hin jirre huabatamaa dhufeera. Sadarkaan qabsoon Oromoo irra ga’ee, Godinaa ykn Ona ykn konyaa tokko Bilisoomsuun madaalamuu hin qabu. ABOn waggaa amma kana taa’ee bakka tokko illee … jennee kan dubbannu kun, yeroof nutti fakkaachuu danda’a. isaaf yoo ta’ee, Oromiyaa guutuyyuu waggaa 2f Bulchuuyyuu yaaleera. Halgaan maaliif kanaan qabsoo keenya komata? nuuf jedheeti? kanatti hirkifatee maaliif holola oofa? nuuf yaadeeti? baduu keenya humni hawwuu gonkumaa bakka lamaa fi sadii Bilioomsuu keenyatti gammaduu hin danda’u. nuuti ammoo, dhugaadha jennee afarsuu jaallanna. Inni garuu dhimma itti ba’a. Qabsoon waloo akka bakka hin qabanneef holola irratti hojjata . Abbaa Duulaan faa’aa, miidiyaa irratti kan akkas jedhanii dubbatan qabsoo sabichaaf yaadaniitii? ega yaadanii maaliif Finifnnee dabarsanii kennan? kana qalbifachuu fi hubachuun fardiidha.wayyaanee yoo ta’ee, mammaaksa Oromoo “akka duwwaa hin taaneef cubbatanii, akka nama hin gubneef irraa urgufanii” sanaan tokko waan ta’eef, inni Biyya keessaas gara alaatti, inni alaas gara keessaatti lohaa adeemsa ofii bal’ifachuu, humnaa fi dandeetti lammii ofitti dhimma ba’uu barachuu qabna.
Adeemsi qabsoo Oromoo akkuma shira diina keenyaa, karaa hundaa fi ulaa jiru hundaatti gargaaramanii, diina kasaarsuullee hammachuu qaba. shira barannee diina caaluuf, waloon hojjachuu barbaachisa. diinni kan fira fakkaatee nu hammacuu fi akkuma nu keessa kaa’ee nuun taphatu, nuutis kan kanaan duraa irra irratti hojjannee qullaa isa dhaabuuf, odeeffannoo waloo horachuu nu barbaachisa.
Gama kanaan ga’een miidiyaalee Oromoo bilisa ta’anii murteessaadha. Midiyaaleen Oromoo Addunyaa kana irraa Ummata kanaaf dubbachaa jiran hundi, Yaada waloo ummatichaa adda baafatanii Ummata barsiisuutu irraa eegama. Wareegama Bilisummaan barbaaddu, akkasumas, Godinichatti gaaffiin Oromoo humnoota hedduuf gammachuu kennuu dhabuu irraa aarsaan nu gaafatu hedduu ta’uu hubannee, hojii keenya maraas gama kanaan qajeelchuutu nurraa eegama. Midiyaalee fi Namoonni tokko tokko Bilisummaa kana akka salphaatti kan argamtu fakkeessanii yennaa dubbatan, Ummata meeqa dogoggorsaa akka jiran hin hubatan. Bilisummaan akka biqiltuu borooti kutanii waan fedhan godhanitti dubbachuun ykn addunyaan Bilisoomtee dhumtee, nu qofaatu hafee jedhee hinaaffaa fi hidhii ciniinnatanii dubbachuun, bu’aa isaa irra balaa isaatu caalaa baradhaa . wareegamaaf nama kakaasuu fi Bilisummaa akka Biyyoota ollaa keenyaa jennee dubbachuun gonkumaa wal irraa fagoodha. Kana hubachuu nu barbaachisa. Qabsaa’oota cinaa bifa hundaan dhaabbachuu, dhimma Oromoo ol kaasuuf gama fedheenuu haa ta’uu kan tattaafatu jajjabeessuu fi gargaaruu, sochii Ummata kanaa gama hundaanuu akka ol ka’uu taasisuuf, hundi keenya bakka jirrutti dhimma baanee hojjachuuf, Yaada waloo gabbifachuu nu barbaachisa. wal gorfannee, kan didee karaa irraa maqisinee, mooraa diinaa haphisuuf hojjachuuf yaada walii galaa nu barbaachisa. yaadi waloo Bilisummaatti nu geessa. Lammii keenya ofirraa fageessuu qofaan diinaaf humna akka ta’u taasisuu kana geeddarree, ofiif humna taasifachuu qabna. Kana gochuuf isheen akkasii, isheen Sareedhaa KKF jechuu turfannee, ofitti deebisuuf haa hojjannu. Sabboonummaan gonkumaa qoba galeessummaan hin ibsamu. Nama qabsoof dhaabbate jechuun, yaada nama kumaa olii keessummeessuuf qophaa’uu jechuu akka ta’ee beekuu qabna.
Qabsoo walii galaaf Oromoo hiriirsuun kaayyoo keenya ega jennee, Ilma Oromoo hundaa waliin hojjachuuf murteeffachuun tarkaanfii jalqabaati. Har’a OPDOn mataa ishee Bilisummaa qabaattee akka hin beekne ragaa ba’aa jirti. Kanaaf carraan Oromoo humna ta’uu kun jaallatamuus jibbamus kan hojii irra ooluu qabuudha. Gama kanaan waa hedduu kaasuu fi toftalee hedduu kaasuu dandeenya. Garuu haala isaatu hin tolu. Qabsoo waloo kana jabeessuuf, haasaa Maangddoo tokko bara 1992 ODAA BULTMITTI godhan haa kaasu.akkas jedhan bara sana. Yeroos dhaabbileen siyaasaa Oromoo 5 turan. “Bilsiummaan Ormoo kan mirkanaa’uu, Tokkummaan yoo dhugoome qofaadha. Tokkomuun ammoo kan mirkanaa’uu, Dantaan Ummataa yoo durse qofaadha. Eenyullee qophaa isaa Oromiyaa fi Oromoo Bilisoomsuu hin danda’u. Bilisummaan keenya ammallee fagoo jirti. Kan fageesse ammoo Tokkummaa dhabuudha. Kanaaf Tokkummaan humna ta’uuf hojjachuun hojii nu eeggatuudha. Gaafa sana qofa diina keenya Oromiyaa irraa dhiibnee kan baafnuu. Kun odoo hin dhugoomiin Bilisummaan gonkumaa hin jirtu.” jedhan.
Waloon hojjachuu jechuun dhaaboota siyaasaa qofaa hin ilaallatu. Waldaalee Amatii, Waldaalee Hawaasaa kkf ni ilaallata. Wanni Bilisummaa keenyaaf waloon akka hin hojjannee nu dhorku hundi isaa diina keenya irraa adda taasifamee ilaalamuu hin qabu. Kutaa 4ffaan itt fufa.
GLATOOMAA! HORAA BULAA!
* SEENAA Y.G(2005): burqaa430@gmail.com
BBC to Start Broadcasting in Afan Oromo, AGCC Statement Says
The Afan Oromo Global Coordinating Committee (AGCC), the group that lobbied through a successful petition for the inclusion of Afan Oromo in BBC’s upcoming Horn of African service, has released a statement announcing that “the BBC Trust, the BBC Executive Board, and the Government of the United Kingdom have decided to start broadcasting to Ethiopia and the Horn of Africa in Afan Oromo, the single most widely spoken language in Ethiopia.” The AGCC petition garnered more than 30,000 signatures during the month-long campaign in September 2015.
The following is the full statement posted on the AGCC official Facebook page; in the statement, AGCC also calls upon speakers of Afan Oromo and supporters of linguistic equality to mobilize resources to make Afan Oromo one of the Federal Working/Official Languages in Ethiopia, where it’s spoken by more than 50% of the population; despite this figure, however, Afan Oromo has been deprived of an official status in Federal institutions in Ethiopia.
BBC decided to start broadcasting in Afaan Oromo …
Posted by Support BBC Afaan Oromo on Sunday, November 29, 2015
Ob. Daawud Ibsaa, Oromo Artists, Others on O-TV’s 15th Anniversary
Eebbaa Coqorsa:- CAAM-BAATEE (Walaloo)
New Qabsoo Songs by Oromo Artists Galaanaa Gaaromsaa & Tajudin Ahmed
Tajudin Ahmed: “Yaa Biyyee”
Galaanaa Gaaromsaa: “Oromiyaa Garas Geeffattuu?”
Baarentuu Gadaa:- Yeroon Kan Taa’anii Xiinxala Itti Gaggeechanii Miti
Baarentuu Gadaa irraa*
Yeroon kessa jirru yeroo qabsoon hadhooftuun itti gaggeeffamaa jiruu dha. Qabsoon hidhannoo, FDG Oromiyaa keessatti finiinaa jiru baddaa gammajjiittii badaayiyyaa, magaalaatti diina wat-waachisaa jira.
Ilmaan Oromoo gabrummaa jala jiraachuun ummata Oromoo akka hirriiba isaan dhorke kunoo Wayyaanee ummata Oromoo weeratee saamaa, hidhaa, ajjeesaa fi biyyaa baqachiisaa jirtu waliin kokkee walqabanii ajjeesanii du’aa jiru. Cancalli gabrummaa kan dinni barattooniif ittiin nu hidhe dhiiga goota keenyaatiin ciccitaa jira. Dhugaan har’a Impaayeera itiyoophiyaa keessa jiru kan muldhisu biiftuun bilisummaa qarri muldhachaa jiraachuu, gabrummaan ammoo yeroo xumuraaf qilee buu’uuf fiigaa jiraachuudha.
Ummanni keenya bilisummaa dheebootee jira, mirga isaa humna qawweetiin dhabe, lafa isaa halagaan irraa fudhatame deeffachuuf qabsoon inni gaggeessaa jiru qabsoo laayyeetii miti. Qabsoo yeroo ammaa kana Wayyaanee fi ummata Oromoo gidduuttii taasifamaa jiru qabsoo yeroo kamiituu caalaa. Dargaggoonnii sabboontoonni barattoonni ilmaan Oromoo fincillii isaan gaggeessaa jiran dheebuu bilisummaa ummata keenyaa, mirga abbaa biyyummaa sabni keenya mulqame fala itti godhuu akka danda’u halagaafis firaafis ifa ta’aa dhufeera. Sabni keenya kan yeroo kamiituu caalaa saamicha, ajjeechaa, hidhaa fi dararaa nuffuu qabsoon amma Oromiyaa kallattii marattuu daraggoota, barattoota isaatiin gaggeeffamaa jiru ifatti muldhisa.
Har’a WBOn, dargggeessi Oromoo bakkayyuu jiru, bahaa lixatti kaabbaa kibbattii, giddu galeessatti diddaa isaa cimsee itti fufee jira. Barri bittaa Murna Wayyaanee nugahee, nurraa haadhaabbatu mormiin jedhu biyyattii iddoo hundumaa dhagahama. Keessumaawuu waggaa darbee kaasee barattoonni Oromoo kaayyoo Wayyaaneen maqaa Maastar Pilaanitiin biyya Oromoo iddoo lamaa fi sadihitti ciruuf kaayyeeffatte mormuun diddaan gaggeeffame diddaa fira bonsee halagaa rifachiiseedha. Ammalleen qabsoon haqaa, qabsoon farra garbummaa kun caalaatti finiinee murna Wayyaanee hirriiba dhorkaa jira. Diddaan diddaa dhalchee akkuma muldhachaa jiru sadarkaa sirnicha raasurra gaheera. Barataa barsiisaan hojjetaan siviilii bakkayyuu jiru sadarkaa diddaa kana keessatti hirmaachuu gahee jira. Diddaan calqabame kun caalaatti jabaatee itti fufunaan murna gabronfattuu tana hundeerraa buqqisee akka gatu shakkiin hin jiru.
Yakkii Wayyaaneen waggoottan 24 darbaniif ummata Oromoorratti gaggeessitee yakka sukanneessadha. Yakka lakkaawamee dhumus miti, hidhamneerra, reebamneerra, ajjeefamneerra, qayee fi qabeenyarraa buqqifamneerra, carraa hohii, carraa barnootaa biyya abbaa keenyaa keessatti lagatamneerra. Yakki ilma namaarratti ni dalagama jedhamnee hin yaadamne hunduu Oromoorratti Wayyaanee fi lukkeelee ishiitiin dalagameera/ ykn raataawwateera. Wanti gabroonfattoonni biyya gabronfatan irratti fe’an hunduu nurratti fe’ameera. Amma ba’aan kun nurraa bu’uu qaba. Abbaa biyyaati waan taaneef akka abbaa biyyaatti jiraachuu qabna.
Saamichi, hidhaan ajjeechaa fi biyyaa godaansifamuun nugahe jennee kaaneerra kun jabaatee itti fufuu fi fiixa bahuu qaba. Sirni badaan biyya Oromoo kaan Wallootti, kaan bahaa fi lixatti ciree Oromoo wal hanqisuuf deemu kun oolee osoo hin bulin gidduu Oromootii bahuun dubbii fardiidha. Murni Wayyaanee fedhii fi kaayyoon ishii handhura Oromiyaa Finfinnee keessa halagaa qubsiistee bara bittaa fi saamichaa dheeraffachuuf ta’us dhiiga ilmaan Oromootin amma ammatti hojiirra hin oollee. Fuunduraafis akka karaa kamiinuu hojiirra hin oolle hundii keenyaa bakka jirrutti FDG finiinaa jirutti makamnee Maastar Pilaanichas haata’u walumaa galattii sirna Wayyaanee ofirraa buqqisnee biyyaa fi bilisummaa keenya harkatti deebifachuuf ka’uun dirqama lammummaatti. Yeroon isaas yeroo teenyee wal irratti ilaallu osoo hin taane, keessaa fi alaan bakka hundaa yeroo itti gamtaan socho’uu qabnuu dha.
Yeroo ammaa kana barataan Oromoo FDG finiinsaa jira. Diddaa akka haaraatti Maastar Pilaanii Finfinneetiin walqabatee bara 2014 eegale kunoo yeroo ammaa kana bifa haaraan guutuu Oromiyaa waliin gahee jira.
Wayyaaneen rifaatuu fi dhiphuurraa kaatee tarkaanfii adda addaa fudhattuus barataan Sd.1ffaa irraa kaasee amma Yunivarstiitti jiru falmii isaa finiinsaa jira. FDG walirraa osoo hin citin itti fufe kun har’a manneen baruumsaa Oromiyaa keessa jiran marattii fi magaaloota hedduu keessatti deemaa jira. Waayee Maastar Pilaanii qofaa osoo hin ta’in gaafiin mirga abbaa biyyummaa, mirga umamaa fi dimookiraasii Oromoo gaafii barattoota dargaggoota kanaati. Sabboontoonni ilmaan Oromoo gaafiilee kanaaf wareegama seenaan hin daganne wareegama qaqqaalii kaffalaa jiru. Sochii sabboontoota keenyaa kanatti diinnii abdii kutachaa, ummanni Oromoo ammoo abdiin isaa caalaatti lataa jira.
Qabsoon finiinaa jiru, FDG bahaa lixatti dargaggoota, barattoota Oromootin finiinaa jiru kun caalaatti akka humna horatuuf, gaafiin ummata Oromoos akka galma gahuuf tumsa barbaada. Tumsi duraa ummanni Oromoo baddaa gammoojjii jiraatu, magaalaa baadiyyaa jiraatu ilmaan isaa faana hiriiruu qaba. Keessumaa ummanni Oromoo naannawa Finfinnee/ ykn Shaggar jiraatu/ balaan maastar Pilaanii kanaan walqabatee dhufu kan qayee fi qabeenyarraa isa buqqisu waan ta’eef of ittisuu qaba.
Diddaa isaa jabeesse itti fufee adda durummaadhan murna abbaa biyyummaa Oromoo haalaa jiru Wayyaanee kana balaaleeffachuu fi mormuu qaba, mormuu mitii akka hundeen sirni kun buqqawu taasisuun dubbii fardii jiraachuuf dhabamuuti.
Harka wal qabatanii irree tokkoon diinaan loluun, ajjeesanii du’uun, mirga ofiitii finciluun dirqama lammii maraati. Gaafiin yeroo gaafii walii tumsuutii. Gaafiin jiru gaafii fincila baddaa gammoojjii Oromiyaatti finiinaa jiru fiixa baasuti. Yeroon; yeroo taa’anii ykn gamaa gamana ejjetanii xinxala adda addaa itti gaggeessanii miti, yeroon; yeroo ta’anii kan hojjetutti quba qabanii fi qeeqanii miti.
Yeroon yeroo lola gabronfataa fi abbaa biyyaa Oromoo gidduuttii deemaa jirutti seenanii gabronfataa rukutanii roorroo bara dheeraa ofirraa kutaniidha.
FDG finiinaa jiru keessatti wareegamni kaffalamaa jira. Wareegama mirga abbaa biyyummaaf kaffalamaa jiru kana dhugoomsuuf hunduu waan danda’u gumaachuun dirqama lammummaa qaba. Kan hundurraawuu eegamu yoo dandeenye kallattiin qabsoo gama hundaanuu finiinaa jirutti makamuudha, yoo dadhabne waan dandeenyeen qabsaawoota keenya cinaa dhaabbachuudha. Oduu fi xinxala siyaasaa karaa TV fi marsaalee gara garaatiin gaggeeffamuun bilisummaan hin dhugoomtu. Quba walitti qabuunis gaafii Oromootif furmaata hin ta’u. Diinni keenya diinni Oromoo diina oduun cabuu miti. Dinni jiru diina qawween nuti dhufeedha. Diina humnaan nu bitaa jiruu dha. Kan deebi’us humnumaani.
Humni ammoo ummata, ummati Oromoo qabsoo isaa sabboontoota dargaggoota ilmaan isaatiin finiinaa jirutti alaa manattii itti dabalamnaan barri Wayyaanee gabaabdudha. Kanaafuu harka walqabannee diddaa eegalle haa finiinsinuu!
* Baarentuu Gadaa: gessogeda@gmail.com
Ibsa THBO: Waa’ee Maastar Pilaanii TPLF | Statement of ULFO on TPLF’s Master Plan
Ibsa TOKKUMMAA HUMNOOTA BILISUMMAA OROMIYAA (THBO) | Statement of UNITED LIBERATION FORCES OF OROMIYAA (ULFO)
Sadaasa 13, 2015
Karoora Sonaawaa Akka Sabaatti Oromiyaa Bilisoomsuf Qindaaweetu, Akeeka fi imaammata ‘Maastar Pilaanii TPLF/Finfinnee’ Fashalsa
Rakkoon har’a Finfinnee harkaa qabu, jaarama impaayaraa Itiyoopiyaa calqaba Minilik akeeke waliin hidhannoo qaba. Hundeen yookiin maddi rakkoo kanaa haala bilchaatadhaan yoo hubatamuu baate, carraaqiin rakkoo ‘Maastar Pilaanii Finfinnee’ faluudhaaf godhamu, dadhabbii qofaa nama jalaa ta’a. Balaan sagantaa diinaa kan Finfinnee irratti si’ana agaamamee jiru kanumaa guutuu Oromiyaa rooraasaa jiru. Rakkoon Finfinnee qaama rakkoolewan gara garaa kan Oromiyaa harkaa qabuudha. Kanaafuu, farra diinaa kan yeroo irraa yerootti Finfinnee irrattii fi Oromiyaa guutuu irratti aggaamamaa jiru irra aanuun kan dandahamuu, hoo golgaan sirna koloneeffataa Habashaa ummata Oromoo iratti fe’amee jiru kana yeroo maayitiif qabsoo guutuu sabaatiin of irraa darbine qofa akka ta’e hubatamuu qaba.
Erga bara mootummaa gabroomfataa Habashaa kan Minilikiin durfamu maadhee isaa Finfinnee irratti dhaabbatee kaasee, dhumaatin lammiiwwan keenyaa keessattuu kan akka Gullallee, Eekkaa, fi Galaan waan yaadatamu. Imaammata sanyii duguuggaa qabaachuudhaan, bobbaan Minilik ummata naannawa Finfinnee irratti geggeessee ture garii isaanii fixu, garii isaani ammoo akka buqqa’anii lafa isaani irraa baqatan taasifaman.
Mootummoonni Habashootaa kan Minilik booda dhufaniis Impaayaraa Itiyoopiyaa dhaalan, akeekuma Minilik faana bu’uudhaan, Finfinnee magaala guddoo impaayaarittii godhatanii bal’inaan irra qubbachuu itti fufan. Akkuma qubsuma isaanii diriirsaa fi baballisaa deemaniin, buqqa’insi Oromoota naannoo Finfinnee itti fufaa deemun isaa waan seennan galmeesse. Koloneeffataan Habashaa haara’a, kan murna Adda Bilisummaa Ummata Tigraay (ABUT, TPLF) tiin gaggeeffamu, kan maqaa ‘Maastar Pilaanii Finfinnee’ jedhamu itti moggaasee hojjii irraa oolchuf tattaaffii gochaa jiru, sadarkaa kamiinuu, gocha ummata Finfinnee irratti mootummooni dursan raawatan daran kan caalu. Balaan ABUT Ummata Finfinnee, dabrees ummata guutu Oromiyaa irratti dhaqqabsiisaa jiru. htaalaan suukanneessa dha. Baroottan digdaman dabran keessa, ABUT:
– Maqaa misoomma jedhuun, maatiwwan Oromoo naannawaa Finfinnee qotisaan jiraachaa turan kan kumaa 150 caalan buqisuudhaan, gariin isaanii akka biyyaa ba’an, kan hafan magaala keessatti kadhattuu ta’anii akka jiraataniif saaxilee jira.
– Lafa, maatiiwwan Oromoo irraa buqisee bal’inaan ummata isaa irra qubachiisa.
– Karoora lakkoofsa Oromoo magaala Finfinnee keessaa haphisuu irrati halkanii fii guyyaa hojjachaa jira.
– Naannawa Oromiyaa adda addaa irraa ummata Oromoo miliyoonnotaan lakkaawaman lafa isaani irraa ariyudhaan, abbooti qabeenyatti kireesudhaan/gurguruudhan jireenya ummata kanaa jeequudhaan; gadadoo fi beelan akka hiraaran dabrees gariin akka dhuman gochaa jira.
– Qotee-bultoota, barattoota, fi walumaagalattuu ummata Oromoo imaammata isaa dura dhaabbatan fixaa, kumaatamaan mana hidhaatti guuraa jira.
– Lafa Oromoo dabarsee sabaa fi sablamoota ollaa Oromiyaa jiraniif kennuudhan ummatoota jidduutti waldhabbii lubbuu namootaa baayyee gaaga’ee fi gaaga’uuf jiraatu uumaa jira.
‘Maastar Pilaaniin Finfinnee’ ABUT, karoora gara-fuulduratti caala Ummata Oromoo dhabamsiisudhaaf kurfaawe akka ta’etti hubatamuu qaba. Akka karoora kanaatti, magaala Finfinnee bal’ifachuudhaaf, magaalota ollaa Finfinnee jiran liqimsuudhaan ummata magaaloota kana keessa qubatan, kan miliyoona lamaa ol ta’an buqqisuudha. Hireen ummata buqqa’uuf jiraatu kuni maal akka ta’uuf jiraatu tilmaamuun nama hin-rakku. Hiree dhumaatitu isaan eeggata. Kanaaf, karoorri ABUT ‘Maastar Pilaanii Finfinnee’ tiin beekkamu kuni, akka karoora sanyii duguuggaa Oromoo irratti agaamamee-tti fudhatamu qaba.
– Tokkummaan Humnoota Bilisummaa Oromiyaa (THBO/ULFO) gidiraa sanyii Oromoo duguugu ABUT itti ture fii, ammas itti jiru, kara fulduraatiifis karoorfachaa jiru haalan balaaleffata. Dhumaati ummata Oromoo irra ga’e maraaf ABUT itti gaafatamaa jalaa akka hinbaane akkeekkachiisa.
– THBOn ‘Maastar Pilaanii Finfinnee’ haalan dura dhaabata. ABUT, karoora Finfinnee kana hojii irra oolchuuf boobbaa itti jiru akka hatattamaan dhaabu THBOn ni akeekkachiisa.
– Mormii fii duradhaabbannoon ‘Maastar Pilaanii Finfinnee’ irratti ummanni keenya guutu Oromiyaa keessatti agarsiisa jiru dinqisiiffachaa, THBOn sochii ummataa keenyaa kana ni deeggara; waan danda’u maraanis cinaa dhaabbata.
Haalli ummani Oromoo naannawa Finfinnee walumaagalattuu Oromiyaa guutu keessa jiru sadarkaa yaaddessaa irraa ga’ee jira. Miidhaan ABUT saba Oromoo irran ge’aa jiru hegeree/ egeree saba keenyaaf sodaachisaa ta’aa jira. Kana hubachuudhaan, THBOn akka sabni Oromoo qindoominaan sosso’ee roorroo fi balaa alagaa jalaa akka bahu/ ba’u waamicha lammummaa godha. Karoora sonaawaa qabsoo bilisummaa Oromoo akka sabaatti kurfeeffannee, murannoodhan akka qabsoofnu waamicha dabarsaa, akka qindoomina sochii saba waliigalaa qabaannee, balaa diinaa kan yeroo iraa yerootti nutti aggaamamu jalaa baraaramnuuf ummata Oromootif THBOn waamicha dabarsa.
‘Maastar Pilaanii Finfinnee’ haa ta’uu walumaagalattuu roorroo jireenya saba keenyaa sodaachisu mara dura dhabbachuudhaaf, THBOn karoora hojjii sabni Oromoo irraatti bobbahuu qabu akka armaa gaditti dhiheessina:
1. Karoora yeroo gabaabaa
1.1. Humna tokko kan bobbaan isaa ABUT ‘Maastar Pilaanii Finfinnee’ hojiirraa akka hin-oolle falmu/dhaabu jaaru;
1.2. Humna kana jaarmolee hawaasa Oromoo guutu addunyaa irratti argaman fi humnoota qabsoo bilisummaa Oromiyaa keessaa walitti fidanii jaaru;
1.3. Humna kanaaf hojii irratti bobbaahu qopheessaniifii daddafiidhan hojii akka calqabu gochu;
1.4. Humna kanaaf akkaataa qabeenya horii, meeshaa fi humna namaa maddisiifamu karoora baasuu;
1.5. Humna kanaaf, bobbaa gootu irrattii murnoota gorsan jaarufi.
2. Karoora yeroo dheera
2.1. Haalli ABUT Oromootti jiru hubachuudhaan, humnoonni bilisummaa Oromiyaa marti haal-duree tokko malee walitti dhufanii mari’achuudhaan karaa tokkomanii ummata Oromoo guutuu of-jala hiriirsanii roorroo diina dura dhaabatan;
2.2. Jaarmayoota Oromoo bilisa ta’an, kan ilaalcha adda addaa qaban mara, haala waliin waan saba irratti hojjatan waliin mari’achuu, dabrees bakka danda’ametti waliin hojjachu;
2.3. Sabaa fi sablamoota akkuma Oromoo miidhamaa jiran waliin tumsa jaarame; daran jabeessuu.
Yeroon kuni ummata Oromootif yeroo murteessadha. Badii irraa of-oolchuf akka sabaatti diina irratti ka’uu qabna. Falmiin keenya hardha Finfinneedhaaf haa ta’u malee, falmii keenya daran cimsinee Oromiyaa guutuu harqoota gabrummaa jalaa haa baafnu. Kanaafis, tokkummaan qabsaawota Oromoo hatattamaan mirkanaawuu qaba.
Tokkummaan humna!
Oromiyaan ni bilisoomti!
Tokkummaa Humnoota Bilisummaa Oromiyaa (THBO)
November 13, 2015
Countering ‘The Addis Ababa Master Plan’ with a Coherent National Master Plan of Liberating Oromiya
The predicament that is besieging Finfinnee (Addis Ababa) today has a historical root directly linked to the empire-building project of Minilik. Without studious understanding of the genesis of this root, it will be a futile exercise to attempt to address the current fiasco surrounding the so-called ‘Addis Ababa Master Plan.’ The debacle of Finfinnee is intertwined with that of Oromiya. It is a subset of the multifaceted problems that Oromiya faces today. Therefore, it should be fitting to acknowledge that it is the undoing of the colonial project entrenched on Oromiya that can once for all do away with the recurrent onslaughts that Finfinnee sustains under the Abyssinian colonial order of various strands.
Under Minilik, the architect of the Ethiopian empire, Finfinnee and its indigenous Oromo residents, particularly Gullallee, Eekkaa, and Galaan kinfolks, sustained what amounts to near annihilation from the wave of unrelenting campaigns geared to making room for the political seat of his newly emerging empire. Finfinnee witnessed environmental degradation of an unprecedented proportion with the slush and burn policy of Minilik and actions of his invading army that cleared its virgin forest and lush vegetation in order to set a permanent footprint – a home for Abyssinian settler colonialism. The natives of Finfinnee – who survived the extermination mission of Minilik – were displaced and headed south and settled with their fellow Oromos. As a result, the once thriving host of Caffee Tuulamaa – known for its altruistic democratic discourse that served as the prime spring of the rules of law that respected the balance of nature and the rights of its citizens – was replaced with forces of Minilik and members of his oligarchy and court establishments – the source of draconian rules of alien settlers.
Praising Minilik as their trailblazer, the descending Abyssinian rulers to this date followed his suit in shaping the fate of Finfinnee. Haile-Silassie, in his zest for ‘modernizing Ethiopia,’ had embarked on expanding Finfinnee to make it an international city at the expense of Oromos residing on the fringe of the ‘core city of Addis Ababa’ – one that Minilik established for his warlords and their accompanying setters. This expansion further uprooted the Oromo people from the surrounding areas.
Similarly, Mengistu left his own marks on Finfinnee. His land proclamation that confiscated land from feudal lords sent shock waves that forced Abyssinian settlers to flock to ‘Addis Ababa’ from across the empire. This exodus had in turn brought about incessant displacement of Oromo families from the vicinity of Finfinnee.
With the advent of the TPLF brand of Abyssinian rule, Finfinnee has been put on a unique trajectory never envisaged over 130 years of its history. As soon as it came to power, the TPLF, with a proclamation, gave Finfinnee a chartered city status. While this proclamation on paper grants defined and unique rights to the Oromo people, in practice, TPLF has been working on the remaking of Finfinnee; that is, on progressively diminishing the identity of Finfinnee as an Oromo city. Not only Finfinnee, as known under the so-called ‘Charter,’ but also the surrounding suburban towns are being slated for de-Oromonization. This TPLF political project that appears engulfing Finfinnee like a tumor is fast-spreading to the rest of Oromiya.
Unlike its predecessors, the TPLF has grand and subtle social engineering plans to alter the demographic and ethnonational make-up of Finfinnee. The ‘Addis Ababa Master Plan’ is a litmus test. If the Oromo eviction test on the Finfinnee experimental plot fully succeeds, the TPLF will not take much time to implement similar plans throughout Oromiya. In fact, it has already embarked on evicting Oromos and massively resettling its own people in Finfinnee and other urban centres in Oromiya. The scramble for Finfinnee has long started under the guise of development. Elevating the scope of the scramble for Finfinnee beyond its ‘domestic partners’ to the international level, it is relentlessly working to displace the Oromo people from Finfinne and the surrounding towns. In effect, it has put Finfinnee up for ‘sale’ to the best bidders in both domestic and international markets.
The crime that the TPLF has so far committed on the Oromo people is colossal. It has uprooted over 150,000 thriving farming families from Finfinnee and its surrounding towns and reduced them to live in beggary. It has displaced millions Oromos in various parts of Oromiya and exposed them to abject poverty. According to its ‘Master Plan of Addis Ababa,’ it is gearing up to evict over two million more Oromos residing within the geographic area of its plan. In every measure, this act of TPLF clearly attests its genocidal agenda against the Oromo people.
As the ethnic cleansing policy of the TPLF got more glaring, the resistance of the Oromo people has significantly escalated. In an effort of quashing any resistance, the TPLF has been mercilessly murdering and incarcerating Oromos en mass. It is fresh in our memory that it went on killing rampage over a year ago and massacred over a hundred students who peacefully demonstrated against its hidden agenda of the ‘Addis Ababa Master Plan.’
The United Liberation Forces of Oromiya (ULFO) condemns in the clearest term possible the barbaric actions that the TPLF took against the Oromo people in Finfinnee and Oromiya at large. It opposes vehemently the so-called ‘Addis Ababa Master Plan’ and warns that the TPLF stop its implementation.
ULFO praises and supports the Oromo people who with unflinching determination stand against the ‘Addis Ababa Master Plan.’ Understanding the dire situation of Oromos in and around Finfinnee, ULFO calls upon the people of Oromiya to counter what is dubbed as the ‘Master Killer Plan’ of the TPLF with a coherent national liberation plan. This extraordinary situation calls for extraordinary measure. We call on the Oromo nation to rise up in unison and combat the TPLF genocidal campaign aimed at the people of Oromiya. We warn the failure to do so will number the days of our existence as a nation. Against the ‘Addis Ababa Master Plan and generally against the immediate threat to the survival of our nation, ULFO proposes the following action plans:
1. Short-term plan
1.1. Establish a National Task Force for Finfinnee (NTFF) whose specific focus and work is on stopping the implementation of the ‘Addis Ababa Master Plan;’
1.2. Draw members of the NTFF from the cross-section of the Oromo communities across the globe and from liberation forces of Oromiya;
1.3. Develop a clear mandate for NTFF and get it to immediately embark on the campaign;
1.4. Devise financial, material, and human resources mobilization plan for the campaign;
1.5. Establish working groups which can advise on the campaign.
2. Long-term plan
2.1. Understanding the gravity of the Oromo situation under TPLF fascistic rule, all liberation forces of Oromiya must come together unconditionally, iron out their differences, and form one united liberation force that can rally the entire nation behind it and stop the unbridled aggression of the TPLF;
2.2. A united Oromo liberation force must inter into discussion and negotiation with Oromo organizations of different ideological leanings to form an alliance and work on common national agenda;
2.3. Seek and form a mutually agreed upon political union/alliance with oppressed nations and nationalities that equally feel the brunt of the TPLF rule and embark on ending its rule.
At this critical juncture of our history, let’s all rise up as a nation and act. Time is of the essence. Today our issue of concern is the ‘Addis Ababa Master Plan.’ If this plan is left unchallenged, tomorrow many others are likely to follow. Let us all act before it is too late to avert the looming danger facing the Oromo nation. It is only as a united people with a coherent national plan that we can combat the TPLF aggression.
Unity is strength!
Oromiya shall be free!
The United Liberation Forces of Oromiya (ULFO)
Oromo Voice Radio (OVR) Broadcast – 30 November 2015
VOA: Caama Godina Arsii Lixaa Mudate
Jaallannee Gammadaa | VOA
WASHINGTON DC – Jijjirama qilleensaa mudateen Itiyoopiyaa keessatti uummanni Miliyoona 8 ta’u gargaarsi nyaataa kan isa barbaachisu ta’uu jaarmayoonni adda addaa beeksisaa jiru. Jiraattonni Godina Arsii Lixaa akka ibsantti caamni yeroo mudatu kun kan jalqabaa miti jedhu. Kan baranaa garuu daran hamaa ta’uu dubbatu. Midhaan facaafatan sababaa roobni dhabameef karaatti hafuu isaa fi erga roobni xiqqaan argame booda kan facaafatanis hagas mara oomisha argamsisee hin qabu jedhu.
Ta’us garuu gargaarsa mootummaan barana raabse tokko iyyu hin jiru jedhan. Gama kaaniin bulchaan godina Arsii Lixaa Obbo Abaadir Abdaa gargaarsi raabsamaa jiraa caamni humnaan ol ta’e hin jiru jedhu.
– VOA
OMN: Oduu – Sadaasa 30, 2015
Sagalee Qeerroo Bilisummaa (SQ) – Qophii Sadaasa 30, 2015
Irreecha Continued Coverage | Malkaa Soor (Iluu Abbaa Booraa)
The 2015 Irreecha (‘Oromo Thanksgiving Festival’) was held in Mattuu, Iluu Abbaa Booraa, at Malkaa Soor on November 29. Here are some pictures and videos from the event.
Qeerroo – Godina Iluu Abbaa Booraa Magaalaa Mattuu | Sadaasa 29, 2015:
Irreessa Mattuu fi Sochii Qeerroo Bilisummaa Oromoo Gaafa Sadaasa 29, 2015:
Jiraattota Iluu Abbaa Booraa Magaalaa Mattuu fi Oromiyaa Biratti Irreessi Birraa Malkaa Sootii Guyyaa Boruu Kabajamuuf Jira
Sadaasa 29, 2015 | Gabaasa Qeerroo Mattuu
Oromoon Kaabaa biyyattiitii dhiibamee as deebi’e gabaroon oromduroo wajjin yeroo ilmaan maccaa sirna lafa babal’ifannaan dhiha Oromiyaa, kaabaafi kibba dhiha biyyattiitti qajeelan Ayyaantuun Oromoo isaan eebbise, Nama Abbaa Gadaa Nagawoo jedhamuunis deemiitii “lafa ilmaan Oromoo keenyaaf mijaataa ta’e ilaali” jedheeni.
Abbaan Duulaa Sadoo Gadaas Dhidheessa cehee lafa mijataa jiruuf jireenna oromootiif aanjawaa ta’e ilaalee yeroo deebi’u, Oromooti manaafi lagaan dhidheessarratti adda ba’anii lsaan eegan abbaan duulaafi ayyaantuun oromoos namoota kanaan hanga ayyaantuun Oromoo isin oofkalchuufi isinii tufutti waan tokkoon waaqi isin rifate jedheeni maali yeroo jedhaniin beeka godhadhaa garuu isinii hinbulin jedheen yeroo kana Ilmaan Tuulamaa fi Macca keessaa ofitti dabalee Tum’een waaqi dhiifama akka nuuf godhu fagaadheen jiraadhaa naaf eebbisi jedheeni.
Qaalluun sadoo gadaas hooda ittiin bulan hooda Buuy’oo eebbiseefi hanga baaroo _akooboo siif eebbiseera jedhee geggeesse Tum’eenis gara iluu abbaa boor har’aatti godaanee babal’atee ilmaan hedduus godhatee jiraachaa har’a ga’e:
Ilmaan Tumee
Salgan Iluu
Arfan Mattuu
Shanan Buunnoo
Shanan Hurrumuu
Ilmaan Tuulamaas aanaa bachoo har’aa irra babal’atanii maccaatuulamni irra jiraatu. Iluun Gootota bebbeekamoo akka Hiikaa Awwaajii
Fatansaa Iluu
Firrisaa Abbaa Waggaa
Hawwata tuurizimiif kan ooltu, Bosonni Yaayyuus keennaa uumamaa addaati.
Magariistummaa dachee keenyaatiif kan nu irraa adda ba’uu hin barbaanne bulchiinsi koloneeffattoota Kaabaa erga Oromiyaa cabsanii qabamuu Jimmaan dura hoggansa Raas Tasammaa Naaddootiin Gootichi Fatansaa Iluu erga ajjeefamee booda Oromoon Tummee Qaalluu Buuyyootiin, Oromoon Leeqaa immoo Qaalluu Hooda Duumessootiin buluun isaanii hafe. Akkaataan itti haasawu fi yaaduu dalagaa dalaguu illee habashoota taasisuuf waan dirqsiisaniif kunoo Iluun har’a illee garbummaa jibbisiisaa keessa dabartee godinicha keessatti Afaan Oromoo akka Afaan lammaffaatti dubbatamuuf deema. Bulchiinsi garboomfataa godinicha iddoo lamatti adda baasuuf kan haal duree xumureefi Godina Buunnoo Beddelleefi Iluu Abbaa Booraa jedhamuuf akka jirus hubatneerra. Ammaan kana Malkaa Soor irra Kan jirru yeroo ta’u, Oromoon marti ba’e dargaggoofi barattooti kolleejjii barsiisotaa Mattuu, Barattoonni Yuunibarsiitii mattuu hawaasi bal’aan irratti argamuun walleelee warraaksaa dhageessisaa tikaa wayyaanee jabaa jalaa didee itti fufee jira.
Diddaan Barattoota Oromoo: Ayiraa, Guulisoo (Qeerroo, VOA)
Qeerroo | Sadaasa 30, 2015 – Ayiraa Gullisoo
FDG har’a Sadaasa 30, 2015 Oromiyaa dhaabbilee barnootaa fi godinale garagaraa keeysatti itti fufee jira.
1. Godina Wallaggaa lixaa aanaalee garagaraa keessatti torbee darbe FDG finiinee jiru osoo wal irraa hin cinne hanga har’aatti jabeeffamee itti fufeera. Bifa haaraadhaan har’a barattootni mana barumsaatii bahuudhaan Wallaggaa aanaa Aayiraa keessatti dhagaa fi dullaa qabachuun dhaadannoo dhageesisaa humna waraana wayyaanee diddaa kana dura dhaabbatuuf ramadame waliin lola gaggeeysaaa oolaaniru. Barattoota deggeruudhaan qonaan bulaan diddaa magaala Ayiraatti barattootaan qabateen itti hirmaachuudhaan wal’aansoo fi dhaadannoo dhageesisaa jiru. Maanguddooliin akkasuma gaaffii barattootaa ni deggerra jechuun daandii bahan. Sagalee barattootaa dhaadannoo dhageessifameen sirbootni qabsoo sa’a kana ganama irraa kaasee kan itti fufeedha. Godinaalee mara magaalota keessattis haaluma wal fakkaadhaan itti fufee jira.
2. Dhaabbilee barnootaa garagaraa keeysattis diddaan qabatee akkuma jiru har’a Yuuniversitiin Haromayyaa hiriira bahaniin dhaadannoo dhageesisaa kan turan yoommuu tahu waraanni wayyaanee kora bittinneessaa fi waraanni Agaazii jedhamu barattoota dhaanuu irratti kan argameedha. Barattootni hedduun kan miidhaman yoo tahullee diddaan barattootaan qabate kan itti fufee hn dhaabbatiin jiruudha. Yuuniversitii biroon Mattuu, Jimmaa, Amboo fi Adaamaa dabalatee humni waraanaa naannoshee buufatee akka jirus Qeeyroon nuuf addeessee jira.
—-
Wallaggaa Lixaa Keessatti Hiriira Mormii Itti-fufee fi Tarkaanfii Humnoota Mootummaa
Namoo Daandii | 27.11.2015 | VOA
WASHINGTON, DC – Gabaasa Guutuu | Sadaasa 27, 2015
Torban tokko duraa jalqabee, aanaalee Oromiyaa adda addaa keessatti ka geggeessamaa ture hiriirri barattootaa fi tarkaanfiin humnoota mootummaa, Har’a, Godinaa Wallaggaa Lixaa keessatti geggeessamuu isaa dubbatu barattoonnii fi jiraattonbni Naannoo.
Keessumaa, aanaa Mana-sibuu, magaalaa Mandii fi naannawa isheetti hirriirri Roobii dabre jalqabe itti fufuu isaa irraa kan ka’e – humnoota mootummaatiin, namoonni magaalattii hedduun reebamuu hidhamuu isaanii dubbatu.
Achuma, Wallaggaa Lixaa – magaalaa Gullisoo keessatti immoo, Har’a barattoonni hiriira ba’uuf ennaa sochii jalqaban humnoonni mootummaa gaazii imimmaansisu itti roobsuu fi rasaasa ol qabanii dhukaasuun addaan-facaasuu isaanii dubbatu – barattoonni.
Hiira magaalaa Guulisootti yaalame kana ilaacchisee, ka qaama mootumama aanichaa irraa telefoonaan gaafataman – Itti-gaafatmaa Dhimma nageenyaa aanichaa – Obbo Fiqruu Mullataas “Barattoonni sun otuu akka hiriira ba’uuf jiran hin gaafatiin humnota jeeqama kaasuu yaadaniin waan kaka’aniin, hiriirichi akka hin geggeessamne humnoota naga-eegumsaan dhaabsisamee jira,” jedhan.
– VOA
Caalaa Bultuume (Qeerransoo): "Maastar Pilaanii" [Oromo Music]
Minneapolis | Dec. 19, 2015 | Human Rights/HRLHA Public Meeting
Diraamaa Dambalii: K/ 15ffaa
Ibsa Dhabbaata Deeggarsa Qeerroo Idila Addunyaa
Ibsa Dhabbaata Deeggarsa Qeerroo Idila Addunyaa (International Qeerroo Support Group) …
—-
Deeggarsa Qeerroo Idila Addunyaa (International Qeerroo Support Group)
P. O. Box 55244 – Washington, DC 20040 – USA
Sadaasa 29, 2015
Akkuma beekamu dhaabbanni Deeggarsi Qeerroo Idila Addunyaa, dhabbaata bu’aaf hin hojjanne (nonprofit organization) yoo ta’u, erga hundaa’ee woggaa tokko ta’eera. Kaayyoon hundeeffama dhaaba kanas falmii Qeerroo Oromoo mirga namummaa, dinagdee fi siyyaasa uummanni Oromoo jaarra tokkoo fi cinaa olif mulqamee miidhaa fi cunqursa alagaa hammaataa jalatti kufeef deeggarsa barbaachisaa gochuuf kan dhaabbaate dha. Koreen dhaaba kanaa wolgahii taasiseen haallan uummata Oromoo fi naannoo Oromiyaa keessa dhiittaan mirga namummaa ta’aa marii taasisuun ibsa ejjannoo armaan gadi kana baasuuf murteeseera.
1. Murtee Caffeen naannoo Oromiyaa waa’ee magaalota naannoo Finfinnee ilaalchisee murtee dabarse, haala aadaa fi dinagdee uummata Oromoo kan hin hubannee fi mirga uumata Oromoo kan cabsu ta’uu isaa fi akkasumas fedhii uummata Oromoo ala ta’uu isaa waan ta’ee murteen kun karaa kamiinuu hojiirra akka hin oolle in balaaleffanna.
2. Maastar Pilaanii Finfinnee ilaalchisee mootummaan biyyittii bulchaa jiru murtee dabarsee jiru, fedhii uummataa ala waan ta’eef; aadaa, qabeenya, dinagdee uummata Oromoo naannoo Finfinee jiruu fi akkasumas akka Oromiyaatti balaa guddaa fi gaaga’umsa guddaa uummata Oromoo irratti waan geessisuu danda’uuf murten kun hojii irra ooluu hinqabu. Kanaaf, Qeerroon Oromoo karaa kamiinuu mormii dhageessisaa jiruuf Dhaabni Deeggarsi Qeerroo Idla Addunyaa deeggarsa barbaachisaan akka akka walliin jiru mirkaneessina.
3. Bulchiisni naannoo Oromiyaa uummata Oromoof dhaabbanna jedhan gochaalee hamaa karaa qaamota adda addaan miidhaa ummata oromoo fi naannoo Oromiyaa irratti darbaa jiru kana hojii irra akka hin oolle gochuun itti gaafatama seenaa irraa akka of oolchan isaan gaafanna.
4. Sababa dhiitta mirga namaa irraa kan ka’e uummanni Oromoo karaa adda adda biyyoota ollaatti baqachaa akka jiran beekamadhaa. Haata’u iyyuu malee yeroo adda adda biyyoota olla akka Jibuutii, Somaliyaa fi Keeniyaa keessaa oroomota biyyaa dheessanii jiranii fi achi baqattummaan galmaayanii jiraachaa turan / jiran mootumaan Itiyoopiyaa yeroo adda addaati baqattoota kana uukkamsanii fudhachuun bakki buuteen isaanii kan dhabamaa jiran hedduudha. Biyyuma olla baqaan jirann keessatti lukkee mootummaa Itiyoopiyaan kan ajjeefaman hedduudha. Dhiyyeenyallee hundeessaa fi dura taa’aa dhaaba Argaa dhageettii kan ta’e maanguddoo Oromoo Obbo Dhaabasaa Guyyoo Kenyaa keessaa ukkamsamee bakki buuteen isaa hinbeekamu. Gochaa akkasii haalan balaaleffachaa qaamni ilaallatu hundi kan mirga dhala namaaf falmu haala maanguddoo kanaa akka qoratu in gaafanna.
5. Toorbee kanaa kaasee murtee Maastar Pilaanii Finfinnee mormuun mannneen barnootaa Oromiyaa keessatti kan qabsiifame mormii barattoota Oromoo itti fufee jrachuu isaa beekamaadha. Haata’uyuu malee, karaa mootummaa Oromiyaas ta’e, Itiyoopiyaa gaaffii barattoota Oromoof deebbii sirrii laachuu irra, humnaan iti deemuun miidha adda addaa barattootaa fi maatii isaanii irra miidhaa kana hinjedhamne gessisaa jiru. Gochaa akkasii miidhaa uummata oromoo irratti gahaa jiru kana guddaa balaaleffachaa, Qeroon barattoota oromoo ammallee mormoii isaanii akka itti fufan jenna.
6. Dumarratti, poolisootaa fi nagaa eegdota akkasumas Oromummaan kan isin quuqu, mirga lammii kessanii yeroo dhiitamu kan isin dhukkubu qaamni kamuu mormii barattootaa, kan Qeerron amma gaggeeffamaa jiru karaa barbaachisaa ta’een isaan waliin dhaabbachuun mirga saba keesanii akka kabachiiftan waamicha isinii goona.
Gadaan Gadaa Nagaa Haa Ta’u!
Koree Hojii Rawwaachiftuu Irraa
Yaadasaa Dafa:- The Fundamentals of Ethiopian Colonialism
By Yaadasaa Dafa*
Why do Abyssinian elites often want to control the politics in Ethiopia relentlessly with no end in sight? Different people may come out with conceptually reasonable scenarios in explaining this question. But, unless one is familiar with the original creation and envisaging of the imperial Ethiopia, they may remain at the mercy of the fairy tales of the fictitious, but proud, Abyssinian/Ethiopian mantra. But the real fact remains that the regular control of politics has enabled all past and present exploitative Abyssinian regimes to have unlimited legal access to the human as well as to the natural resources of others, including the vast and abundant assets of Oromia and the rest of the country in the South. Power has also given them the license to rob the entire Oromo nation in broad daylight. As a consequence, the entire country gets often engulfed in revolutions attempting to regain power from the ruling Abyssinian dynasties. As a result, yes, from time to time, Abyssinian elites do alter their rhythms just enough to camouflage to what people most likely want to hear for a specific period of time. Yet, after the dust settles, these Abyssinians are back at robbing, torturing, imprisoning and killing the oppressed, and claiming to be owners of whatever remains in the country. Each and every past/present Ethiopian colonial regime has legally declared the other nations and nationalities of the country as tenants, reactionaries, narrow-nationalists, or terrorists – depending on the era – as a trademark so as to solicit donations from the international community by claiming to be the vanguards for the survival of democracy. But, the reality is far from the rhetoric, infused to maintain the vivacity of their hideous agendas.
Domestically, each Abyssinian regime does speedily (as soon as it comes to power in Addis/Finfinne through clandestinely collaborated intrigues) develop a semantic idiom just to conceal and vindicate their passé colonial barbarism. Then, it gives itself legitimacy by diplomatically lobbying all in the international community to sell its illegal sways. The persuaded international governments and institutions then end up supporting the atrocities and the venom the ruling Abyssinian/Ethiopian regime pours down on the peoples of Oromia and the whole of Ethiopia. What’s more, it continues to be the most humiliating event for the international community to associated with the kind of democracy that is reigning in Ethiopia when it hears that the Ethiopian ruling party won 99.7% of the Parliament, as announced just recently in May 2015. What a miracle! Such a result in a democratically-run election is possible only in Ethiopia!
Not only at the diplomatic front, but also the never-ending mysteries and the saga of the cycles of the Ethiopian famine are presented to the international community without any clarity. The cause is often blamed on the nature as a scapegoat without holding those in power responsible for creating and nurturing the very disincentive mechanisms for the famine. These Ethiopian colonial regimes have kept the international community at bay so that they can escape being held accountable for impoverishing the country with no end in sight. As opposed to investing on modern farming enterprises, which can make the country become a more self-sufficient one, the current regime has chosen violence and robbery against the entire people by heavily investing on acquiring modern arms. No innovations are encouraged, as the creative minds of the country are jailed, tortured or forced to abandon their country — thus, repeating the cycle of famine decade after decade.
The Ethiopian miseries dwell in a continuum fashion. The 19th-century founders of the modern colonial Ethiopian Empire did pass down to their devotees their old treacherous and criminal archetype of scavenging the legal lands and all human possessions of the Oromo Nation and all the non-Abyssinian peoples. Their so-called intellectuals preach the hollow and worthless Ethiopian pride by crafting the hallucinatory supremacy of the Abyssinian culture. They teach hate and hegemony as opposed to love and respect among all peoples in Ethiopia. The Abyssinian younger generation has begun mirroring and glamorizing the crimes their ancestors perpetuated on the Oromo and the rest of the South in Ethiopia as opposed to following and endorsing modern and resourceful progressive administrative paradigms. They have become non-visionary prisoners of their forefathers’ colonial trances and fantasies. It has become very common to get malevolent and vindictive responses when a non-Abyssinian initiates a simple discourse about the basic principles of democracy with these young neo-colonial Abyssinians. What a shame!
Therefore, the dichotomy of TPLF’s governing principle remains real as far as the democratic rights of the peoples stands contrary to their (Abyssinian) modus operandi. No matter which sub-Abyssinian group is in power, it habitually seems to it that the attainment of democratic principles does threaten its very existence. As for the neo-colonial young Abyssinians, who claim to oppose the present colonial regime, they also do fall short of respecting the full democratic rights of non-Abyssinians, but often plunge indirectly appraising, naively and unknowingly, the same regime they claim to oppose.
Keeping the colonial status in Oromia and the rest of the South appears to Abyssinian elites a matter of life and death. Therefore, they have chosen to commit vicious crimes against humanity just to remain in power. It remains to be seen if Oromia and the rest of the South in Ethiopia will allow the status quo to continue without an end.
* Yaadasaa Dafa: yaadasaa@gmail.com